NAUKA CZYTANIA

W Polsce panuje przekonanie, że dzieci mogą nauczyć się czytać najwcześniej w wieku 5-6 lat. Tymczasem do nauki czytania potrzebny jest zaledwie w pełni sprawny narząd wzroku i słuchu oraz umiejętność skupiania wzroku w jednym punkcie, a to wszystko ma miejsce po skończonym trzecim miesiącu życia (mówię, naturalnie, o fizjologii, nie o patologii). Czy to oznacza, że można rozpocząć naukę czytania, kiedy dziecko zaczyna czwarty miesiąc życia? Oczywiście! Nie wierzysz? Poczytaj dalej, postaram się Cię przekonać.

Tytułem wstępu:

Mózg ludzki rozwija się przez całe życie, jak wiadomo powszechnie. Nie wszyscy jednak wiedzą, że przez pierwsze 4 lata życia wykształca się on w 40%, przez kolejne 2 lata - również w 40% [od 0-6 r.ż rozwija się w 80%], a przez resztę życia w zaledwie 20%. Oznacza to, że pierwsze 6 lat życia dziecka są latami kluczowymi i to, czego wówczas się ono nauczy, będzie owocowało w przyszłości. W Polsce dzieci idą do szkoły w wieku siedmiu lat, z pakietem tego, czego nauczyły się do tego czasu. Myślę zatem, że warto zainwestować w rozwój swojego dziecka.

CO TO JEST CZYTANIE GLOBALNE?

czytanieglobalne.edu.pl

Ogólnie mówiąc, jest to metoda polegająca na tym, że dziecko (maksymalnie do 5 r. ż.) uczy się czytania całych wyrazów, które połączone są ze znakiem graficznym (np. obrazkiem). Dopiero po poznaniu słowa dziecko samo uczy się łączyć symbol z dźwiękiem i sylabizować. 

Dzieci odbierają napis tak, jak obrazek. To po prostu przedstawienie graficzne, nie litera po literze, dlatego nauka metodą czytania globalnego cieszy się takim sukcesem u osób, które ją stosują, chociaż w Polsce wciąż stosuje się metodę opartą na literowaniu (najpierw alfabet, potem nauka czytania litera po literze i sylaba po sylabie, czyli całkowicie odwrotnie), a globalne nauczanie zaczyna dopiero kiełkować. 

Jeśli zaczniesz ćwiczyć z dzieckiem kilkumiesięcznym (najlepiej od czwartego miesiąca życia) czytanie, około drugiego roku życia będzie ono w stanie przeczytać proste słowa (kwestia rozwoju mowy - przy okazji: dzieci, które zaczęły uczyć się czytać natychmiast, gdy jest to możliwe, szybciej zaczynają mówić). Szybciej też będzie opanowywać naukę języków obcych oraz przyswajać jakąkolwiek wiedzę.

"TO JA CI MAMO POCZYTAM"

ksiegarnia.poltax.waw.pl

Na genialny pomysł wpadli amerykańscy psycholodzy i pedagodzy, którzy opracowali serię książeczek do nauki czytania dla najmłodszych dzieci. Wykorzystują metodę wybitnego psychologa Glenna Domana, który opracował sposoby nauki czytania z wykorzystaniem czytania globalnego dla najmłodszych dzieci. Polska seria została stworzona przez Marię Trojanowicz-Kasprzak.

Zestaw dla maluszków (Poziom 0) to osiem książeczek z wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi. Przeznaczone są one dla dzieci od 1-3 roku życia. 

ksiegarnia.poltax.waw.pl

KUFEREK ZAWIERA:

1. HOP! HOP!
2. EOOO, EOOO...
3. WRRR...
4. A-PSIK!
5. HA! HA! HA!
6. MIAUUU...
7. BUUUUU...
8. KAP, KAP, KAP...

JAK UCZYĆ CZYTAĆ MALUCHA?

Etapy:

dzieci.pl

1. POJEDYNCZE SŁOWA 

Zacznij od rzeczowników znanych maluchowi. Przede wszystkim musi poznać pisownię swojego imienia. Inne rzeczowniki zależą od wieku: dla najmłodszych najważniejsze jest otoczenie, mama, tata, babcia, dziadek, elementy pokoju, jego prywatne przedmioty; dla starszych dzieci, np. dwuletnich, ważne mogą być słowa związane z rodziną, ale i jego zainteresowaniami. Przygotuj minimum 50 rzeczowników.

W dalszej kolejności przygotuj czasowniki opisujące codzienne czynności. To, jakich słów użyjesz, także powinno być dostosowane do wieku dziecka. Dla dzieci poniżej 1 r.ż. ważne będą słowa : "biega", "chodzi", "bierze".

Gdy przedstawisz dziecku wszystkie wymyślone czasowniki, zabierz się za kolory i przymiotniki. U maluszków najlepiej stosować proste przeciwieństwa, tj. "mały", "duży", "chudy", gruby", itd.

Kolejnym etapem jest wprowadzenie słowa "jest".

Na samym końcu etapu 1 wprowadź przyimki, ale muszą one towarzyszyć wcześniej poznanym słowom, jako że same w sobie nic nie znaczą. "W domu" brzmi dla dziecka dużo bardziej namacalnie niż samo "w", "nad stołem" lepiej niż samo "nad".

2. WYRAŻENIA DWUWYRAZOWE

Kiedy zakończysz prezentację wszystkich słów, które wymyśliłaś [minimum 200], czas na wyrażenia składające się z dwóch wyrazów. Nie muszą to być zdania, łącz rzeczowniki z czasownikami, ale też przymiotniki z rzeczownikami.

Na tym etapie możesz prezentować dziecku czasowniki w innej formie niż dotychczas ["biegać", "biegnie", "biegniemy", "chodzimy", "chodzisz", itd.]. To samo dotyczy kolorów i przymiotników. W drugim etapie pokaż dziecku np. "żółta piłka", "żółte narty", itd., ale nie musisz przedstawiać mu każdej formy odmiany.

UWAGA:
Wszystkie użyte wyrazy muszą pochodzić z puli wyrazów poznanych już przez Twoje dziecko. 

3. PROSTE ZDANIA

Po opanowaniu wyrażeń dwuwyrazowych, czas na zdania składające się z dwóch do czterech wyrazów poznanych wcześniej. Używajcie rzeczowników, słowa "jest" i przymiotników budując najprostsze zdania stopniowo przechodząc do trudniejszych.

4. ROZBUDOWANE ZDANIA

Czas na bardziej rozbudowane zdania z użyciem rzeczowników, przymiotników i czasowników innych niż "jest". Przykładowo: "Mały chłopiec jest śpiący." 

5. SAMODZIELNE CZYTANIE

Na koniec kupujemy książeczki dla maluszków, albo wykonujemy książkę samodzielnie. To wcale nie jest takie trudne. Na jednej stronie kartki A4 zapisz zdanie, na następnej stronie obrazek prezentujący wcześniej napisane zdanie, na kolejnej - ponownie jakieś zdanie, później obrazek, itd. Stworzycie własną, niepowtarzalną książeczkę.

Zasady:

Systematyczność jest istotnym elementem gwarantującym sukces, zatem staraj się przeprowadzać prezentacje każdego dnia. Wyjątkiem są dni, gdy Ty lub/i dzidziuś jesteście chorzy i źle się czujecie. Ważne jest jednak, abyś nie zmuszała do niczego swoje dziecko, ani nie próbowała chwalić się wiedzą pociechy przed innymi, bo może to mieć skutek odwrotny do zamierzonego. Twoje dziecko przestanie traktować naukę czytania jak zabawę, stanie się to dla niego nieprzyjemny obowiązek. Pamiętaj zatem, to nie ma być szkoła! To ma być zabawa, tylko edukacyjna.

Przygotowanie:

• na kartce A4 ułożonej poziomo mieszczą się dwa wyrazy:

Czcionka Times New Roman,  rozmiar 245, kolor czerwony,
z czasem możesz przejść do koloru czarnego i
zmniejszać czcionkę, by przypominała rozmiarem
tą z dostępnych książek.

• używaj czcionki Times New Roman, bo ta najczęściej jest używana w książkach;
• wszystkie zwroty [zarówno pojedyncze słowa, jak i zdania] muszą zmieścić się w jednej linii;
• na początku na stronie mieszczą się dwa wyrazy i czcionka jest duża;
• z biegiem czasu, gdy wzrok dziecka się rozwija i coraz więcej potrafi, słowa zmieniają się w zwroty, a potem zdania, co wiąże się ze zmniejszeniem czcionki;

• przetnij kartkę A4 w poprzek tak, aby oba wyrazy/zdania stanowiły oddzielne paski, które będziesz prezentować dziecku;
• na odwrocie każdej karteczki w rogu zanotuj datę prezentacji danego słowa dziecku;
• 1-5 zestawów słów dziennie [każdy zestaw po 5 słów - czyli od 5-25 słów];
• jedna sesja [zestaw 5 wyrazów] nie trwa dłużej niż 5 sekund, bo jedno słowo pokazujesz dziecku przez sekundę, czyli mniej więcej tyle, ile trwa jego odczytanie, po czym przechodzisz do kolejnego słowa;
• zatem pokazywanie 25 słów podczas jednej z trzech prezentacji nie powinno przekraczać 25 sekund;
• każdy zestaw prezentowany jest 3 x dziennie [3x 25s=75s];

Harmonogram sesji w przypadku zastosowania 
5 zestawów:

• 1 dzień - prezentujemy jeden zestaw [5 wyrazów] 3x co 0,5 h - 3 sesje po 5 sekund, czyli 15 s;
• 2 dzień - prezentujemy dwa zestawy [10 słów] 3x co 0,5 h - 6 sesji po 5 sekund, czyli 30 s;
• 3 dzień - prezentujemy trzy zestawy [15 słów] 3x co 0,5 h - 9 sesji po 5 sekund, czyli 45 s;
• 4 dzień - prezentujemy cztery zestawy [20 słów] 3x co 15' - 12 sesji po 5 sekund, czyli 60 s;
• 5 dzień - prezentujemy pięć zestawów [25 słów] 3x co 15' - 15 sesji po 5 sekund, czyli 75 s;
• 6 dzień - prezentujemy pięć zestawów [z każdego z pięciu zestawów usuwamy pierwsze prezentowane słowo i zastępujemy je nowym, zatem usuwamy 5 wyrazów i dodajemy na koniec listy 5 nowych wyrazów] 3x co 15' - 15 sesji po 5 sekund, czyli 75 s;
• 7 dzień - prezentujemy pięć zestawów [usuwamy 5 pierwszych wyrazów z każdego z zestawów i dokładamy na koniec listy 5 nowych wyrazów, po jednym do każdego zestawu] 3x co 15' - 15 sesji po 5 sekund, czyli 75 s;
• 8 dzień - j.w
• itd aż do skończenia wymyślonych wyrazów.

Harmonogram sesji w przypadku zastosowania 

3 zestawów:

• 1 dzień - prezentujemy jeden zestaw [5 wyrazów];
• 2 dzień - prezentujemy dwa zestawy [10 słów];
• 3 dzień - prezentujemy trzy zestawy [15 słów];
• 4 dzień - prezentujemy trzy te same zestawy;
• 5 dzień - prezentujemy trzy te same zestawy;
• 6 dzień - prezentujemy trzy zestawy [z każdego z trzech zestawów usuwamy pierwsze prezentowane słowo i zastępujemy je nowym, zatem usuwamy 3 wyrazy i dodajemy na koniec listy 3 nowe słowa];
• 7 dzień - prezentujemy trzy te zestawy [usuwamy 3 pierwsze wyrazy z każdego z zestawów i dokładamy na koniec listy 3 nowe wyrazy, po jednym do każdego zestawu];
• itd.

Tak przedstawia się prezentacja wyrazów. Gdy wykorzystasz wszystkie słowa i przejdziesz do wyrażeń dwuwyrazowych i zdań, przy prezentacji 5-zestawowej 3 sesje przeznacz na prezentację w powyższym schemacie, a dwie pozostałe - na wprowadzanie nowych słów odpowiednich do, być może, nowej kategorii wiekowej.

Przedziały wiekowe:

Dziecko, które rozpoczyna naukę czytania w wieku 3-6 miesięca, chłonie napisy najszybciej, więc i wyrazy powinny być prezentowane szybko. W związku z tym najlepiej zostać na tym etapie [Pojedyncze słowa] jak najdłużej i zaprezentować dziecku jak największą liczbę słów. Często dodawaj nowe słowa, możesz nawet codziennie dokładać dwa nowe zestawy, zamiast jednego [10 słów, zamiast 5]. Jeśli masz ochotę i czas, możesz wydłużyć także sesje [zamiast 5 słów w zestawie, prezentować np. 10]. 

Dziecko w wieku od 7-12 miesięca jest na etapie poznawania świata, uczenia się raczkowania i chodzenia, dlatego nie wydłużaj sesji, a wręcz, jeśli istnieje taka potrzeba, zmniejsz je, a zwiększ częstotliwość. Skoncentruj się na etapie 1 i 2 [Pojedyncze słowa i Wyrażenia dwuwyrazowe]. Wyrazy pokazuj szybko. 

W przypadku dzieci między 13-18 miesiąca życia wyrazy powinny być pokazywane szybko. Sesje nie powinny być długie i nie powinny przeszkadzać w rozwoju fizycznym dziecka [nauka chodzenia, badanie otoczenia].

Między 18-30 miesiącem życia dziecka szybko przechodź do kolejnych etapów skupiając się na słowach z kręgu zainteresowań dziecka.

Gdy dziecko ma 30 miesięcy i więcej, szybko przejdź przez etapy i dojdź do książek. Twórz książkę razem ze swoim dzieckiem.

Podsumowanie:

Efekty będą widoczne, jednakże nie próbuj przekonywać dziecka, aby odczytało Ci zdanie, które powinno znać. Niech samo wykaże się inicjatywą - nieprzymuszane, pewnego dnia Cię zaskoczy. Może Ci się wydawać, że Twój maluch nic z tego wszystkiego nie rozumie, ale po roku, półtorej takiej nauki, Twoje dziecko, które nie będzie miało jeszcze dwóch czy trzech lat przeczyta Ci książeczkę, którą sami kiedyś zrobiliście.

Wbrew pozorom, dziecko łatwiej zapamiętuje wyrazy wielosylabowe [im więcej, tym mu łatwiej], niż te jedno- czy dwusylabowe. Nie martw się zatem, że słowo "przeznaczenie" jest dla niego za trudne. Szybciej je zapamięta niż chociażby popularny "kot". Dlaczego tak się dzieje? Bo dziecko do 5 roku życia zapamiętuje wyrazy jak obrazek. Im bardziej różni się od innych, tym bardziej jest niepowtarzalny i dzięki temu nie można pomylić go z innym. 

W związku z powyższym, jakiś czas temu, jeszcze, kiedy Oskar był po tej drugiej stronie brzucha, postanowiliśmy zadbać o jego rozwój i wprowadzić mu zabawy edukacyjne jak najszybciej. Ponieważ spełnia wszystkie trzy wymogi konieczne do opanowania czytania, w czwartym miesiącu jego życia ruszamy z naszą prywatną akcją: EMOCJONALNIE INTELEKTUALNIE.

___
na podstawie teorii Glenna Doman